Με τον όρο σχολικός εκφοβισμός, γνωστός στη διεθνή επιστημονική ορολογία ως bullying, εννοείται η επαναλαμβανόμενη και εσκεμμένη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή παιδιών παρόμοιας ηλικίας, με σκοπό την πρόκληση πόνου, ταραχής και αναστάτωσης. Αποτελεί μία κατάχρηση εξουσίας και εμπεριέχει ανισότητα στην αντικειμενική δύναμη (π.χ. σωματική) ή την αντιληπτή (π.χ. προσωπικότητα).
Έχοντας λάβει ως φαινόμενο τεράστιες διαστάσεις στην εποχή μας, γονείς, δάσκαλοι και καθηγητές καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να εντοπίσουν τα κρούσματα που σημειώνονται καθημερινά στον ενδοσχολικό και μη χώρο και να τα αντιμετωπίσουν.
Ποιες είναι λοιπόν οι υποχρεώσεις δασκάλων και καθηγητών για να αποτρέψουν το bullying;
– Να κατέχουν τις απαραίτητες γνώσεις και να είναι παρατηρητικοί και εφόσον εντοπίσουν το φαινόμενο, άμεσα να παρέμβουν για να το σταματήσουν, να το καταγράψουν και να ενημερώσουν τη διοίκηση του σχολείου για να διερευνηθεί περαιτέρω το περιστατικό.
– Να ειδοποιήσουν επίσης τους γονείς καθώς μαθητές και κηδεμόνες, χρειάζεται να είναι μέρος της λύσης και να δημιουργηθούν ομάδες που θα φροντίσουν για την καλλιέργεια της εξάλειψης του εκφοβισμού.
– Να ενημερώσουν αμέσως τον σχολικό ψυχολόγο (αν υπάρχει), ώστε να φροντίσει με τη σειρά του την ψυχική αποκατάσταση του θύματος και να οριοθετήσει το ζήτημα με τους γονείς και τους δράστες.
Ασπίδα προστασίας οφείλει να είναι και το οικογενειακό περιβάλλον. Τι μπορούν να επομένως να κάνουν οι γονείς των παιδιών που είναι θύματα του bullying αλλά και οι γονείς όσων παιδιών επέχουν θέση θύτη σε τέτοιες καταστάσεις;
– Να παρατηρήσουν για σημάδια καθώς τα παιδιά λόγω ντροπής, τις περισσότερες φορές δεν μιλάνε για όσα βιώνουν. Σκισμένα ρούχα, δισταγμός να πάει το παιδί σχολείο, χαμηλή όρεξη, εφιάλτες, κλάμα ακόμα και ενδείξεις κατάθλιψης και άγχους, είναι ενδεικτικά κάποια χαρακτηριστικά που σημειώνουν τα θύματα.
– Επίσης το “θα περάσει” ή το “δεν πειράζει”, δεν αποτελεί λύση. Οι γονείς θα πρέπει να μιλούν ανοιχτά με τα παιδιά τους για να καταλάβουν τι συμβαίνει στο σχολείο, τι χρειάζεται να γίνει και τι είναι αυτό που πραγματικά τα προβληματίζει.
– Επιπλέον είναι αναγκαίο να αναφέρουν στο σχολείο ό,τι υποπέσει στην αντίληψή τους και να απευθυνθούν όπου άλλου χρειάζεται αν η αποτελεσματικότητα χειρισμού των περιστατικών δεν καλύπτει τους ίδιους και δεν καθησυχάζει το παιδί τους.
Όμοια αντιμετώπιση χρειάζεται να έχουν και οι γονείς των παιδιών που εκφοβίζουν τους συμμαθητές τους. Τι χρειάζεται συνεπώς να κάνουν οι γονείς που τα παιδιά τους εμπλέκονται στο bullying;
– Να τα εκπαιδεύσουν καθώς είναι πιθανό να μην γνωρίζουν πόσο επικίνδυνο είναι αυτό που κάνουν και φυσικά να τους υπενθυμίσουν ότι αυτή η συμπεριφορά έχει και νομικές συνέπειες.
– Να δημιουργήσουν ένα αίσθημα ασφάλειας στο σπίτι, δεδομένου ότι τα παιδιά μαθαίνουν από τη στάση των γονιών τους και όταν εκτίθενται σε μία επιθετική συμπεριφορά ή σε ένα πολύ αυστηρό περιβάλλον, είναι πιθανό να αντιγράψουν εσφαλμένα πρότυπα και να τα υιοθετήσουν στο σχολείο.
– Να αναζητήσουν σημάδια αυτοεκτίμησης στα παιδιά που εκφοβίζουν τους άλλους. Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, συχνά στοχοποιούν άλλους για να νιώθουν τα ίδια καλύτερα. Στηλιτεύοντας οι ίδιοι τέτοιες συμπεριφορές, βοηθούν τα παιδιά να κατανοήσουν το σωστό και να επανέλθουν σε τάξη.
Δυστυχώς το bullying δεν είναι εύκολα ορατό, καθώς τα παιδιά θεωρούν σημάδι προσωπικής αδυναμίας να μιλήσουν για αυτό, ειδικά στους γονείς τους, είτε το βιώνουν, είτε το προκαλούν τα ίδια. Συνεπώς οι γονείς, χρειάζεται να δημιουργήσουν το κατάλληλο κλίμα για να είναι ασφαλή τα παιδιά να εκφραστούν και ταυτόχρονα να αποτρέψουν σημάδια επιθετικής συμπεριφοράς.
